ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ Σάββατο 24 Γενάρη 2015 - Κυριακή 25 Γενάρη
2015
Το αντιδραστικό θεσμικό
πλαίσιο λειτουργίας των δήμων, στο οποίο πρωτοστάτησαν ή συνέβαλαν οι πολιτικές
δυνάμεις που βρίσκονται ή διεκδικούν την εξουσία και μέσα από την αυριανή
εκλογική αναμέτρηση, αναμένεται να εμπλουτιστεί από περαιτέρω σχεδιασμούς και
ρυθμίσεις που ενισχύουν το ρόλο των δήμων και περιφερειών ως φορέων υλοποίησης
της αντιλαϊκής πολιτικής. Στην κατεύθυνση αυτή συμπλέουν, με επιμέρους
διαφοροποιήσεις, τόσο τα δύο κόμματα (ΝΔ - ΣΥΡΙΖΑ) που παλεύουν για την
κυβερνητική εξουσία όσο και άλλες δυνάμεις που έχουν δώσει δείγματα γραφής της
πολιτικής τους και μέσα από τη Βουλή αλλά και στο χώρο της Τοπικής Διοίκησης. Ο ΣΥΡΙΖΑ, που αρθρώνει δήθεν ένα
διαφορετικό πολιτικό λόγο, πατώντας πάνω σε τρομακτικά προβλήματα των λαϊκών
στρωμάτων, έχει ήδη, σε έναν βαθμό, «κυβερνήσει». Σε τοπικό επίπεδο, οι δυνάμεις του έχουν συμβάλει τα μέγιστα
στην προώθηση των πολιτικών που έχουν φέρει το λαό στη σημερινή δεινή κατάσταση.
Ως εκ τούτου, η νέα ενδεχόμενη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ θα συνεχίσει, από 26
Γενάρη, την πολιτική για την Τοπική Διοίκηση που επιβάλλει η ΕΕ την οποία
αποδέχεται, δηλαδή την πολιτική των περικοπών των κοινωνικών δαπανών, των
ιδιωτικοποιήσεων, της κοινωνικής πολιτικής της φιλανθρωπίας προς χάριν της
κοινωνικής συνοχής.
Οι μόνοι που
διαφοροποιήθηκαν, αντέδρασαν και κατήγγειλαν τις εξελίξεις στο χώρο, τέτοιες
που επιφυλάσσουν για τους δήμους ρόλο υπηρέτη των σχεδιασμών του κεφαλαίου
ενάντια στις λαϊκές ανάγκες, ήταν και είναι οι δυνάμεις του ΚΚΕ. Οι
υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις όχι μόνο συναίνεσαν, αλλά σε πολλές περιπτώσεις
πρωτοστάτησαν στην υλοποίηση πολιτικών στο χώρο της Τοπικής Διοίκησης, οι
οποίες σήμερα αναδεικνύονται σε βασική πολιτική επιλογή εξουσίας. Θυμίζουμε τα
λεγόμενα Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης,
που αποτέλεσαν τον προπομπό της πλήρους αποδιάρθρωσης των εργασιακών σχέσεων
και υπονόμευσης της σταθερής εργασίας. Στην υπόθεση αυτή είχε πρωτοστατήσει τότε
ο ΣΥΝ, όπως πρωτοστάτησε και στην
προώθηση της λεγόμενης οικονομικής αυτοτέλειας των δήμων, δηλαδή της
δυνατότητάς τους να επιβάλλουν και να εισπράττουν φόρους και να μην εξαρτώνται
από την κρατική χρηματοδότηση. Σήμερα, χάρη στις... φιλότιμες προσπάθειες των
διοικούντων δυνάμεων στην Κεντρική Ενωση Δήμων Ελλάδας (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΣΥΝ -
ΣΥΡΙΖΑ σήμερα - ΔΗΜΑΡ), τα έσοδα των
δήμων κατά 70% προέρχονται από φόρους, τέλη και πρόστιμα, η κρατική
χρηματοδότηση έχει μειωθεί δραματικά, οι ιδιωτικοποιήσεις και το ξεπούλημα
δημόσιας περιουσίας προκρίνονται ως αντιστάθμισμα στην απουσία χρημάτων από το
κράτος.
Μάλιστα, οι δυνάμεις αυτές
επαίρονται για τη... συμβολή τους στην υπόθεση της μείωσης των δαπανών, που
πληρώνουν ήδη ακριβά τα λαϊκά στρώματα στερούμενα
βασικές υπηρεσίες, ζητώντας να πληρώσει... και το υπόλοιπο Δημόσιο.
Σύσσωμες αναδεικνύουν ως πρωταρχικό ρόλο και «καθήκον» της Τοπικής Διοίκησης τη διαχείριση από δήμους και
περιφέρειες κονδυλίων του ΕΣΠΑ - το οποίο στην πράξη σημαίνει έργα επιλέξιμα,
μέσα από συγκεκριμένες διαδικασίες, όπως ΣΔΙΤ, συμπράξεις με το κεφάλαιο και
αξιοποίηση ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων - και την προστασία της
κοινωνικής συνοχής, μέσα από την υλοποίηση προγραμμάτων διαχείρισης της
φτώχειας και της ανέχειας, όπως κοινωνικά παντοπωλεία, εθελοντές σε κοινωνικές
δράσεις, περιστασιακά επιδόματα και άλλα.
Η προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ τα
τελευταία χρόνια να διαφοροποιηθεί λεκτικά από τα υπόλοιπα κόμματα πέφτει στο
κενό. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της Περιφέρειας Αττικής, όπου η διοίκηση της Δούρου ψήφισε τον
προϋπολογισμό της προηγούμενης του Γ. Σγουρού (ΠΑΣΟΚ), συνεχίζοντας ανάμεσα
σε άλλα και την πολιτική μοιράσματος κονδυλίων σε επιχειρηματικά συμφέροντα. Στη δε Λάρισα, η διοίκηση ΣΥΡΙΖΑ
εξακολουθεί την άσκηση δήθεν κοινωνικής πολιτικής, μέσα από την εθελοντική
δράση και τις συνεργασίες με ΜΚΟ, ενώ δήθεν αντιμνομονιακές και μνημονιακές
δυνάμεις μοίρασαν τις θέσεις στην ΠΕΔΑ χαρίζοντας αυτή του προέδρου στον
δήμαρχο Ν. Ιωνίας (ΣΥΡΙΖΑ), Η. Γκότση, στο πλαίσιο της κοινής αναφοράς τους για
συνέχιση της αντιλαϊκής πολιτικής. Είναι μερικά από τα δείγματα πολιτικής
της δύναμης που ζητεί την ψήφο και απ' ό,τι φαίνεται θα κυβερνά από τις 26
Γενάρη.
Τα... αποτελέσματα
Στο πλαίσιο της πολιτικής που άσκησαν και της στάσης που κράτησαν οι
πολιτικές δυνάμεις στο χώρο της Τοπικής Διοίκησης εντάσσονται και οι νέοι
σχεδιασμοί περαιτέρω ασφυκτικού ελέγχου του τρόπου λειτουργίας της.
Είναι χαρακτηριστικό ότι με τροπολογία που ψηφίστηκε το προηγούμενο
διάστημα στη Βουλή, προωθούνται αλλαγές
στη λειτουργία του «Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ», που
επιβεβαιώνουν το ρόλο της Τοπικής Διοίκησης ως μηχανισμού και τμήματος του
αστικού κράτους. Σύμφωνα με την τροπολογία, σε δήμους όπου διαπιστώνονται
«δημοσιονομικές δυσλειτουργίες» θα επιβάλλονται κατά περίπτωση ή και στο σύνολό
τους συνέπειες, όπως περικοπές μέρους ή
του συνόλου της κρατικής χρηματοδότησης, αύξηση φόρων και τελών, αναστολή
προσλήψεων, υποχρεωτικές μετατάξεις, καθώς και αστική ή πειθαρχική ευθύνη σε αιρετά
όργανα ή υπαλλήλους που δε συμμορφώνονται με τα προβλεπόμενα. Ουσιαστικά, τα λαϊκά στρώματα θα κληθούν να
πληρώσουν, είτε μέσα από την αύξηση της φορολογίας που πληρώνουν είτε μέσα από
την υποβάθμιση έως κατάργηση υπηρεσιών και έργων που συνεπάγονται η
δραστική περικοπή της χρηματοδότησης και
ο περιορισμός των προσλήψεων, το μάρμαρο της αντιλαϊκής πολιτικής που, με
συνενόχους τη συντριπτική πλειοψηφία των δημάρχων, θέλουν την Τοπική Διοίκηση
να συνδράμει αποφασιστικά την υλοποίηση των δημοσιονομικών στόχων της
κυβέρνησης.
Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, Χρ. Σταϊκούρας, κατά την
κατάθεση του κρατικού προϋπολογισμού του 2015, ήταν σαφής ως προς τους
προϋπολογισμούς των δήμων. «Εάν υπάρξουν αποκλίσεις, θα γίνονται
παρεμβάσεις», είχε πει με αφορμή απόκλιση περίπου 146 εκατομμυρίων στους
προϋπολογισμούς των δήμων από το πλεόνασμα των 784 εκατομμυρίων ευρώ που θέτει
ως στόχο το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2014 - 2018. Την
κατεύθυνση αυτή συμπληρώνει εγκύκλιος του υπουργείου Εσωτερικών προς τους
δήμους, με την οποία καλούνται να υλοποιήσουν τους στόχους του Μεσοπρόθεσμου
για περιορισμό των δαπανών τους. Αλλωστε, το έδαφος έχει ήδη στρωθεί, με τις
περικοπές στην κρατική χρηματοδότηση προς τους δήμους να φτάνουν το 70% τα
χρόνια 2009 - 2013.
Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται και οι αλλαγές στη λειτουργία του
Παρατηρητηρίου. Σύμφωνα με την Αιτιολογική Εκθεση που συνοδεύει τη σχετική
τροπολογία, οι ρυθμίσεις αποσκοπούν στην «αποκατάσταση
διαπιστωθεισών δημοσιονομικών δυσλειτουργιών στους ΟΤΑ», μέσα από σκληρή
επιτήρηση δήμων, όπου διαπιστώνεται αδυναμία ισοσκέλισης των προϋπολογισμών
τους. Οι εν λόγω δήμοι υπάγονται υποχρεωτικά σε Πρόγραμμα Εξυγίανσης. Μετά την
ένταξή τους σε αυτό καλούνται να συντάξουν Σχέδιο Οικονομικής Εξυγίανσης, το
οποίο ανάμεσα σε άλλα περιλαμβάνει συγκεκριμένα μέτρα για την αύξηση των ίδιων
εσόδων (βλέπε φορολόγηση), για τον περιορισμό των δαπανών και για τις δράσεις
χρηματοδότησης με στόχο τον περιορισμό του χρέους.
Η ένταξη σε πρόγραμμα εξυγίανσης συνεπάγεται την εφαρμογή, κατά
περίπτωση, μέρους ή του συνόλου, των παρακάτω παρεμβάσεων:
Αμεση εφαρμογή των αναγκαίων
μέτρων που προβλέπονται από τη νομοθεσία για τη διασφάλιση της είσπραξης των
απαιτήσεων του δήμου και την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής.
Αναστολή ή περιορισμός των προσλήψεων.
Πρόβλεψη για εθελοντικές
μετατάξεις ή επιβολή υποχρεωτικών μετατάξεων προσωπικού, με νομοθετική ρύθμιση.
Πραγματοποίηση μόνο
υποχρεωτικών ή πλήρως ανελαστικών δαπανών.
Αύξηση των ίδιων εσόδων από
φόρους, τέλη, δικαιώματα και εισφορές.
Αύξηση του ανώτατου
συντελεστή επιβολής του Τέλους Ακίνητης Περιουσίας για τα ακίνητα που
βρίσκονται στην εδαφική περιφέρεια του δήμου σε ποσοστό μέχρι και 3% και
επιβολή του τέλους υποχρεωτικά από το δήμο, σύμφωνα με το ποσοστό αυτό, μέχρι
την οικονομική εξυγίανσή του. Ομοίως αύξηση του συντελεστή επιβολής του τέλους
επί των ακαθάριστων εσόδων και παρεπιδημούντων από 0,5% μέχρι και 2%.
Διάθεση μέρους ή του συνόλου
των εσόδων από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (ΚΑΠ), επενδυτικών δαπανών για
την αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων κάθε είδους οφειλών και κατά προτεραιότητα
ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τρίτους.
Υποχρεωτικός έλεγχος
νομιμότητας από την αρμόδια αρχή, πράξεων των συλλογικών και μονομελών οργάνων
των δήμων, πέραν των προβλεπομένων.
Δανειοδότηση από το
Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων για την κάλυψη του ελλείμματος του
προϋπολογισμού, κατά παρέκκλιση των κείμενων διατάξεων και με όρους και
προϋποθέσεις που καθορίζονται με κοινή υπουργική απόφαση.
Δυνατότητα κατάρτισης και
επικύρωσης, από την αρμόδια εποπτεύουσα Αρχή, μη ισοσκελισμένου προϋπολογισμού.
Δυνατότητα ρύθμισης οφειλών προς το Ελληνικό Δημόσιο και τα
ασφαλιστικά ταμεία, με όρους και προϋποθέσεις που τίθενται με κοινή υπουργική
απόφαση.
Στο μεταξύ, προβλέπεται νέα
αφαίμαξη των ήδη πενιχρών ΚΑΠ που λαμβάνουν οι δήμοι ως κρατική επιχορήγηση, με
δεδομένη και νέα μείωση για το 2015. Συγκεκριμένα, για τη χρηματοδότηση του
προγράμματος Εξυγίανσης συστήνεται Λογαριασμός Εξυγίανσης στο Ταμείο
Παρακαταθηκών και Δανείων, τον οποίο
διαχειρίζεται το υπουργείο Εσωτερικών. Στο λογαριασμό αυτό κατατίθεται ποσοστό
4% (υπολογίζεται σε 55 εκατομμύρια ευρώ) από τους ΚΑΠ που αποδίδονται στους
δήμους. Επίσης, στον εν λόγω λογαριασμό μεταφέρονται και τα αδιάθετα ποσά από
το πρόγραμμα «Αυτοδιοίκηση - Κοινωνική συνοχή - Ισόρροπη Ανάπτυξη (ΑΚΣΙΑ)», τα
οποία υπολογίζονται σε περίπου 70 εκατομμύρια ευρώ.
Σε ό,τι αφορά τα χρέη των
δήμων προβλέπεται η δυνατότητα συμψηφισμού τους με την κρατική επιχορήγηση
μέχρι του ποσοστού του 5% των ΚΑΠ, ενώ οι χρεωμένοι δήμοι προτρέπονται σε
δανειοδότηση από τράπεζες του εξωτερικού ή του εσωτερικού.
Οι δήμοι εξέρχονται από το πρόγραμμα εξυγίανσης εφόσον για δύο
συνεχόμενα χρόνια καταρτίζουν και εκτελούν τουλάχιστον ισοσκελισμένο
προϋπολογισμό.
Στο μεταξύ, σε περίπτωση μη
συμμόρφωσης, τα υπαίτια αιρετά όργανα καθώς και οι υπάλληλοι των ΟΤΑ υπέχουν
αστική και πειθαρχική ευθύνη για σοβαρή παράβαση καθήκοντος.
Χ. Δ.
