Ριζοσπάστης Σάββατο 7 Ιούνη 2014 -
Κυριακή 8 Ιούνη 2014
Στο τέλος της φτάνει η σχολική χρονιά και η περίοδος των διακοπών βρίσκεται
προ των πυλών. Ομως, για τις λαϊκές οικογένειες, ιδιαίτερα για εκείνες που
έχουν παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας, το καλοκαίρι φέρνει μαζί του
πρόσθετες δυσκολίες που σχετίζονται με τη δημιουργική απασχόλησή τους, την
ανάγκη για συμμετοχή τους σε ομαδικές δραστηριότητες, το δικαίωμά τους στις
διακοπές και την αναψυχή. Το ζήτημα δεν αφορά μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες,
κατά τη διάρκειά τους όμως αποκτά οξυμένες διαστάσεις. Τα σχολεία κλείνουν και τα παιδιά των λαϊκών οικογενειών τους μήνες του
καλοκαιριού δεν έχουν τη δυνατότητα ν' αξιοποιήσουν τον ελεύθερο χρόνο τους με
τρόπο ευχάριστο και δημιουργικό, αντίστοιχο με τις ανάγκες της ηλικίας τους για
παιχνίδι και κοινωνικοποίηση. Εργαζόμενοι και άνεργοι γονείς βλέπουν τη
δυνατότητα για διακοπές να περιορίζεται ή εκμηδενίζεται και προσπαθούν να βρουν
μια διέξοδο για τα παιδιά τους σε κατασκηνώσεις και άλλες δραστηριότητες.
Μετ'
εμποδίων η συμμετοχή σε κατασκηνωτικά προγράμματα
Οι παιδικές κατασκηνώσεις αποτελούν μια λύση
για ολιγοήμερες έστω διακοπές, το κόστος ωστόσο που συνεπάγεται η συμμετοχή του
παιδιού σε κάποια από αυτές είναι για πολλές οικογένειες απαγορευτικό. Χιλιάδες
γονείς, εργαζόμενες και άνεργες μητέρες αναζητούν μια θέση στα κατασκηνωτικά
προγράμματα μέσα από τον ΟΑΕΔ ή τα ασφαλιστικά τους ταμεία, ωστόσο τα εμπόδια
αποδεικνύονται σε πολλές περιπτώσεις ανυπέρβλητα.
Ο ΟΑΕΔ υλοποιεί πρόγραμμα διαμονής
παιδιών σε συμβεβλημένες κατασκηνώσεις. Το πρόγραμμα προβλέπει κατασκηνωτική
περίοδο 15 ημερών για παιδιά εργαζομένων και ανέργων από 6 έως 15 ετών, οι
προϋποθέσεις όμως που θέτει ο Οργανισμός αποκλείουν ένα πολύ μεγάλο μέρος
λαϊκών οικογενειών. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι, ενώ η αρχική πρόβλεψη
αφορούσε θέσεις για 35.000 παιδιά συνολικά, οι πίνακες με τα προσωρινά
αποτελέσματα των δικαιούχων που ανάρτησε στην ιστοσελίδα του ο Οργανισμός δεν
φτάνουν ούτε τις 12.000 παιδιά. Η «ψαλίδα» ανάμεσα στις προσφερόμενες
θέσεις και στον αριθμό των δικαιούχων δεν οφείλεται στην απροθυμία των
εργαζόμενων και των άνεργων γονιών να στείλουν τα παιδιά τους για ολιγοήμερες
διακοπές, αλλά στα κριτήρια που πρέπει να πληροί μια αίτηση για να γίνει δεκτή.
Συγκεκριμένα, το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα του 2013, τόσο για τους
εργαζομένους όσο και για τους ανέργους, δεν πρέπει να ξεπερνά τις 16.000 ευρώ.
Επιπλέον, οι εργαζόμενοι πρέπει να έχουν συμπληρώσει τουλάχιστον 50 μέρες
ασφάλισης στο ΙΚΑ - ΕΤΑΜ το 2013, ενώ οι άνεργοι τουλάχιστον 6 μήνες
συνεχόμενης ανεργίας κατά την ημερομηνία λήξης της προθεσμίας υποβολής των
αιτήσεων. Αποτέλεσμα των όρων και των προϋποθέσεων αυτών είναι να καλύπτεται
τελικά περίπου το ένα τρίτο των θέσεων του προγράμματος.
Τα έξοδα για τη φιλοξενία των παιδιών σε κατασκηνώσεις καλύπτουν και
ορισμένα ασφαλιστικά ταμεία. Τέτοιες παροχές προβλέπει, για παράδειγμα, το
Ταμείο Ασφάλισης Υπαλλήλων Τραπεζών και Επιχειρήσεων Κοινής Ωφελείας (ΤΑΥΤΕΚΩ).
Ακόμα όμως και για τις ασφαλισμένες και τους ασφαλισμένους του συγκεκριμένου
ταμείου υπάρχουν περιορισμοί και πληρωμές. Ετσι, η εγκύκλιος για τους
ασφαλισμένους του πρώην ΤΑΠ ΟΤΕ, που έχει ενταχτεί στο ΤΑΥΤΕΚΩ, προβλέπει ότι
τα παιδιά των εργαζομένων με συμβάσεις ορισμένου χρόνου «φιλοξενούνται στις
κατασκηνώσεις με συμμετοχή στη δαπάνη του ημερήσιου τροφείου κατά ποσοστό 50%».
Οσο για μια σειρά κατασκηνώσεις που συνδυάζουν τις υποδομές για τη
φιλοξενία των παιδιών με αθλητικές εγκαταστάσεις και κάποιο εκπαιδευτικό
πρόγραμμα, αυτές αποδεικνύονται απλησίαστες για τη λαϊκή οικογένεια. Για
παράδειγμα, το κατασκηνωτικό πρόγραμμα της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας
διαρκεί μια εβδομάδα και κοστίζει 450 ευρώ.
Καλοκαίρι στις
σχολικές αίθουσες
Εκ των πραγμάτων, οι γονείς αναγκάζονται να καταφεύγουν σε πιο «φθηνές»
λύσεις. Οι περισσότεροι προσανατολίζονται
στα θερινά προγράμματα «δημιουργικής απασχόλησης», που υλοποιούν οι Δήμοι,
στις εγκαταστάσεις των σχολικών κτηρίων. Και στην περίπτωση αυτή, όμως, καλούνται να βάλουν το χέρι στην
τσέπη. Οι περισσότεροι Δήμοι υλοποιούν αντίστοιχα προγράμματα σε συνεργασία
με ΜΚΟ ή εταιρείες και χρεώνουν με ποσά της τάξης των 60, των 70 και των 80
ευρώ τη συμμετοχή των παιδιών. Πρόβλημα αποτελεί το γεγονός ότι τα
συγκεκριμένα προγράμματα προσφέρουν μόνο «απασχόληση» στα παιδιά και όχι
δημιουργική δραστηριότητα. Ανταποκρίνονται δηλαδή περισσότερο στην
πιεστική ανάγκη των γονιών να εξασφαλίσουν τη φύλαξη των παιδιών τους τις ώρες
που οι ίδιοι εργάζονται, παρά στην ανάγκη και το δικαίωμα των ίδιων των παιδιών
για δημιουργική απασχόληση, ομαδική δραστηριότητα, διασκέδαση και αναψυχή. Το
αποτέλεσμα είναι το καλοκαίρι να συνεχίζει να κυλά μέσα στις ίδιες σχολικές
αίθουσες στις οποίες τα παιδιά πέρασαν τον προηγούμενο χειμώνα. Δίπλα στα προγράμματα των Δήμων υπάρχει
πλήθος από «αθλητικά καμπ», «εργαστήρια δημιουργικής έκφρασης», προγράμματα που
περιλαμβάνουν πλούσιες δραστηριότητες κι εκδρομές. Πρόκειται για προγράμματα
που υλοποιούνται από επιχειρήσεις, ακόμα και από τις ίδιες επιχειρήσεις που
αναλαμβάνουν τη θερινή απασχόληση των παιδιών στους Δήμους, συνεπάγονται όμως
πολλαπλάσιο κόστος για όσες οικογένειες μπορούν να τα προτιμήσουν.
Σε όλα τα παραπάνω πρέπει να προστεθεί η αγωνία των γονιών για την επόμενη σχολική χρονιά. Οι επανεγγραφές
και οι νέες αιτήσεις στους παιδικούς σταθμούς βρίσκονται σε εξέλιξη, και οι
αιτήσεις για μια θέση στους σταθμούς φαίνεται πως θα είναι για μια ακόμα χρονιά
αυξημένες. Είναι γνωστή η αδυναμία των δημοτικών βρεφονηπιακών σταθμών να
καλύψουν τις αιτήσεις που γίνονται κάθε χρόνο, τα παιδιά που μένουν χωρίς θέση
στον παιδικό σταθμό, τα τροφεία που επιβαρύνουν τους γονείς. Δίπλα σε αυτά,
υπάρχει και η ανησυχία που έχει
δημιουργηθεί τις τελευταίες μέρες γύρω από την υλοποίηση του προγράμματος «Εναρμόνιση Οικογενειακής κι
Επαγγελματικής ζωής». Πρόκειται για πρόγραμμα χρηματοδοτούμενο από
κοινοτικούς πόρους (ΕΣΠΑ), μέσα από το οποίο παρέχεται δωρεάν φιλοξενία σε
βρεφικούς και παιδικούς σταθμούς για ένα, μικρό έστω, αριθμό παιδιών. Λόγω της
μετάβασης στη νέα προγραμματική περίοδο 2014 - 2020 του ΕΣΠΑ, γίνεται λόγος
για αλλαγές στις προϋποθέσεις ένταξης στο πρόγραμμα, ενώ προς το παρόν δεν έχει
δημοσιευτεί καμία ανακοίνωση ή πρόσκληση για την υλοποίησή του.
Δικαίωμα των
παιδιών οι διακοπές και ο δημιουργικός ελεύθερος χρόνος
Το ριζοσπαστικό γυναικείο και το γονεϊκό κίνημα, το ταξικό συνδικαλιστικό
κίνημα διεκδικούν για τα παιδιά της λαϊκής οικογένειας μια σειρά αιτήματα, όσον
αφορά το δικαίωμα στις διακοπές και τον ελεύθερο χρόνο. Διεκδικούν δωρεάν προγράμματα δημιουργικής απασχόλησης, με παιδαγωγικό
- ψυχαγωγικό χαρακτήρα και πρόγραμμα προσαρμοσμένο ανάλογα με την ηλικία των
παιδιών. Παλεύουν με αίτημα τη στελέχωση
των προγραμμάτων αυτών με επαρκές και κατάλληλο παιδαγωγικό προσωπικό,
δασκάλους και νηπιαγωγούς, γυμναστές, μουσικούς, εικαστικούς και θεατρολόγους.
Προβάλλουν την ανάγκη να παρέχεται στα παιδιά πλήρης διατροφή, αλλά και για να υπάρχουν κατάλληλοι χώροι, που θα
εγγυώνται όχι μόνο την ασφάλεια των παιδιών, αλλά θα τους παρέχουν τη
δυνατότητα να ξεκουράζονται και να κοιμούνται. Διεκδικούν ακόμα το δικαίωμα στις διακοπές για τις λαϊκές
οικογένειες και τα παιδιά τους. Προβάλλουν αιτήματα για τη δημιουργία κατάλληλων χώρων άθλησης,
παιχνιδιού και ψυχαγωγίας σε κάθε δήμο και γειτονιά, ώστε τα παιδιά να
μπορούν να περνούν δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο τους σε όλη τη διάρκεια του
έτους.
Οι σύγχρονες ανάγκες των παιδιών, αλλά και των εργαζόμενων και άνεργων
γονιών, δεν μπορούν να ικανοποιηθούν από προγράμματα που παρέχουν υποτυπώδη
απασχόληση, ούτε από τις επιχειρήσεις που εμπορεύονται το δικαίωμα στις
διακοπές και την αναψυχή. Στη σημερινή κατάσταση, οι λαϊκές οικογένειες αξίζει να αντιπαραβάλουν τα δικαιώματα που
εξασφάλισε στους εργαζομένους και τα παιδιά τους ο σοσιαλισμός που οικοδομήθηκε
τον προηγούμενο αιώνα: Το δικαίωμα στις
ετήσιες διακοπές δεν κατοχυρώθηκε μόνο στο Σύνταγμα της ΕΣΣΔ, αλλά έγινε πράξη,
με εξασφαλισμένες άδειες, φθηνά εισιτήρια, παραθεριστικά κέντρα που οργανώθηκαν
με ευθύνη του σοσιαλιστικού κράτους. Μόνο
για το δικαίωμα των παιδιών στις διακοπές, στην ΕΣΣΔ λειτουργούσαν 40 χιλιάδες
παιδικές κατασκηνώσεις, στις οποίες φιλοξενούνταν περίπου 10 εκατομμύρια παιδιά
κάθε χρόνο.
Τα επιτεύγματα του σοσιαλισμού, τα δικαιώματα που απολάμβαναν οι
εργαζόμενοι και τα παιδιά τους, αποτελούν και σήμερα φάρο για την εργατική τάξη
και τα λαϊκά στρώματα. Δείχνουν τι μπορεί να προσφέρει στους εργαζομένους η
απελευθέρωσή τους από την εκμετάλλευση, αποδεικνύουν
πως ο άλλος δρόμος ανάπτυξης, όπου οι εργαζόμενοι θα καρπώνονται τον πλούτο που
παράγουν, είναι προϋπόθεση για να ικανοποιηθούν στο σύνολό τους οι σύγχρονες
ανάγκες της λαϊκής οικογένειας και των παιδιών της.
Ευ.Χαϊντ.
