Άνθρωποι κάθε ηλικίας στην εκδήλωση για τον Μπέρτολτ Μπρεχτ από την ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ

ΠΗΓΗ 902.gr Δημοσίευση: Πέμ, 28/05/2015 - 11:32 Τελευταία Ενημέρωση: Πέμ, 28/05/2015 - 11:39

 Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Τετάρτης η πολιτιστική εκδήλωση που διοργάνωσε η ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ για την παρουσίαση των πρακτικών του Συνεδρίου της ΚΕ του ΚΚΕ για τον Μπέρτολτ Μπρεχτ.

Η Αίθουσα Τελετών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης γέμισε από ανθρώπους κάθε ηλικίας.

Η εκδήλωση για τον Μπ. Μπρεχτ ήταν ενταγμένη στο πλαίσιο των εκδηλώσεων της ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ για τη συμπλήρωση 70 χρόνων από τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, από τη Μεγάλη Αντιφασιστική Νίκη των Λαών.

Η βραδιά ξεκίνησε με την προβολή βίντεο για τη ζωή και το έργο του Μπ. Μπρεχτ και ολοκληρώθηκε με συναυλία από τον Θάνο Μικρούτσικο.

Σημαντικότερο και υποδειγματικότερο μαρξιστή καλλιτέχνη του 20ού αιώνα χαρακτήρισε τον Μπρεχτ, προλογίζοντας τη συναυλία, ο Θάνος Μικρούτσικος, τονίζοντας ότι η τομή που έκανε στη θεατρική πράξη και η επιρροή που άσκησε στις άλλες τέχνες τον καθιστούν ιστορική φυσιογνωμία της Τέχνης κατά τον 20ό αιώνα (Δείτε εδώ βίντεο)

Στη συναυλία παρουσιάσθηκαν το έργο του «Μουσική πράξη στο έργο του Μπρεχτ» και το έργο «Ο κύκλος με την κιμωλία» του Μάνου Χατζιδάκι. Τραγούδησαν ο Κώστας Θωμαΐδης και η Άννα Λινάρδου, ενώ ο ηθοποιός Δημήτρης Παπανικολάου παρουσίασε τις αφηγήσεις.  

(Δείτε εδώ βίντεο με απόσπασμα από τη συναυλία).

Στο χώρο λειτούργησε έκθεση βιβλίου, όπου περίοπτη θέση είχαν τα πρακτικά του Επιστημονικού Συνεδρίου που οργάνωσε η ΚΕ του ΚΚΕ για τον Μπ. Μπρεχτ, τον Απρίλη του 2013.

Στην εκδήλωση μίλησε ο Ζήσης Λυμπερίδης, μέλος της Γραμματείας της ΚΕ του ΚΚΕ και γραμματέας της ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ. Αναφέρθηκε στον μεγάλο κομμουνιστή διανοούμενο, τον πολυτάλαντο καλλιτέχνη που έδωσε όλες του τις δυνάμεις για να δείξει, μέσω του έργου του, το δρόμο της απελευθέρωσης του ανθρώπου από την ταξική εκμετάλλευση και τον πόλεμο ως μία από τις μορφές της.

Η ομιλία του Ζήση Λυμπερίδη

«Αγαπητές φίλες και φίλοι,

Συντρόφισσες και σύντροφοι,

Με αφορμή τη συμπλήρωση 70 χρόνων από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, από τη μεγάλη Αντιφασιστική Νίκη των Λαών, η ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας πραγματοποίησε και συνεχίζει και το επόμενο διάστημα μια σειρά εκδηλώσεις αφιερωμένες σ’ αυτήν την επέτειο.

Σ’ αυτά τα πλαίσια εντάσσεται και η σημερινή μας πολιτιστική εκδήλωση αφιερωμένη στο μεγάλο δημιουργό Μπέρτολτ Μπρεχτ για τον οποίο το Κόμμα μας διοργάνωσε επιστημονικό Συνέδριο τον Απρίλη του 2013, του οποίου τα πρακτικά έχετε τη δυνατότητα να τα προμηθευτείτε σήμερα.

Ο Μπρεχτ υπήρξε μεγάλος κομμουνιστής διανοούμενος, πολυτάλαντος καλλιτέχνης. Έδωσε όλες του τις δυνάμεις σκύβοντας πάνω στ' ανθρώπινα προβλήματα, για να δείξει -μέσω του έργου του- το δρόμο της απελευθέρωσης του ανθρώπου από την ταξική εκμετάλλευση και τον πόλεμο ως μία από τις μορφές της.

Η υψηλή μαρξιστική, θεωρητική, πολιτική και αισθητική του συγκρότηση οφείλει πολλά στην πλεονεκτική του θέση συγκριτικά με άλλους κορυφαίους κομμουνιστές δημιουργούς.

Ο Μπρεχτ έζησε όλα τα συνταρακτικά γεγονότα της Ιστορίας του 20ού αιώνα, εκτός από το τελευταίο δραματικό πισωγύρισμά της: Τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, την Οχτωβριανή Επανάσταση, την οικονομική κρίση στη Γερμανία και την παγκόσμια καπιταλιστική κρίση του 1929 που ακολούθησε, καθώς και τις επενέργειές τους -την προδοσία της σοσιαλδημοκρατίας, την άνοδο του φασισμού, τη συντριβή του επαναστατικού κινήματος του γερμανικού προλεταριάτου, το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο και τέλος τη σοσιαλιστική οικοδόμηση στη Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας.

Η πορεία της ιδεολογικής του διαμόρφωσης συντελέστηκε μάλιστα στη Γερμανία, που εκτός από ισχυρό κέντρο του καπιταλισμού, είναι και χώρα με μεγάλη θεωρητική, φιλοσοφική παράδοση.

Ο Μπρεχτ δεν περιορίστηκε στην καταλυτική κριτική της αστικής κοινωνίας, φώτισε, άλλοτε άμεσα και άλλοτε μέσα από παραβολές, το ερώτημα πώς θα την αλλάξουμε, πώς θ' απαλλαγούμε από αυτήν, πώς θα γκρεμιστεί η εξουσία των αστών και θα νικήσει, θα γεννηθεί η εξουσία των εργατών για να οικοδομήσουν το νέο, ελπιδοφόρο μέλλον τους.

Αυτό όμως που ξεχωρίζει στον Μπρεχτ είναι η μέθοδος προσέγγισης των προβλημάτων, η υλιστική διαλεκτική μέθοδος ανάλυσης, εξέτασης των προβλημάτων, αναζήτησης της λύσης τους.

Στο έργο του Μπέρτολτ Μπρεχτ δίνεται ολοκληρωμένη η απάντηση ότι ο σκοπός της τέχνης είναι να βοηθά τον άνθρωπο να μάθει να σκέφτεται, να στοχάζεται, να κρίνει και να συγκρίνει, ώστε και με τη βοήθεια της τέχνης να συνειδητοποιεί ότι η μοίρα του βρίσκεται στα δικά του χέρια, στην ίδια την πάλη των τάξεων.

Ο Μπρεχτ στις αξίες της αλληλεγγύης, της αγάπης, της τιμιότητας δίνει ταξικό περιεχόμενο, αναδεικνύει την ηθική της τάξης. Δεν κάνει ηθικολογία, είναι κομμουνιστής, δεν κάνει τέχνη για τον εαυτό της, αλλά τέχνη για το λαό και τον αγώνα.

Στο πρόσωπο και στο έργο του αποκαλύπτεται ότι ο πιο ελεύθερος να δημιουργήσει είναι ο στρατευμένος καλλιτέχνης στο πλευρό της εργατικής τάξης, στο πλευρό των λαών.

Αναπτύσσει το ταλέντο του, την καλλιτεχνική ποιότητα δίχως όρια, αφού δεν υποτάσσεται στη Σειρήνα του κέρδους, της ατομικής καλοπέρασης.

Το έργο του δεν επηρεάζει κάποιο στενό κύκλο μαρξιστών κομμουνιστών διανοουμένων, η επιρροή του, σε όλο τον 20ό αιώνα και μέχρι σήμερα, δυναμώνει, είναι βαθιά.

Εξέφρασε τις πρωτοποριακές ανάγκες των αλλαγών της τέχνης στη μορφή και στο περιεχόμενο, της τέχνης που βαδίζει μπροστά, δεν καταγράφει, δεν διαπιστώνει μόνο, αλλά ανοίγει δρόμους σκέψης, βαθιού προβληματισμού και πρακτικής δράσης.

Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ ύψωσε τη σημαία της αποκάλυψης ότι το σύστημα χρησιμοποιεί τους δημιουργούς, τους πνευματικούς εργάτες, όπως τους αποκαλούσε, προς την κατεύθυνση που συμφέρει το κεφάλαιο και την ίδια ώρα οι καλλιτέχνες, οι πνευματικοί δημιουργοί έχουν την αυταπάτη ότι το σύστημα τους δίνει τη δυνατότητα να διαδώσουν την τέχνη τους, το έργο τους.

Κατήγγειλε το σύστημα που δεν επέτρεπε ή δεν ανεχόταν καινοτομίες, καθώς οι μόνες καινοτομίες που επιτρέπονταν ήταν αυτές που αφορούν το πεδίο της οικονομίας, την παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα, ό,τι φέρνει χρήμα, δηλαδή κέρδος. Μιλούσε για αναπόφευκτη ενσωμάτωση και υποταγή πολλών καλλιτεχνών στο μηχανισμό του αστικού κράτους, τους κανόνες του κέρδους.

Στις συνθήκες της αστικής δημοκρατίας γίνεται ακόμα πιο καθαρό τι σημαίνει δικτατορία του κεφαλαίου, των μονοπωλίων, ότι το εποικοδόμημα, όσο παραμένει η καπιταλιστική ιδιοκτησία, θα είναι δικό της παιδί.

Το ζήτημα είναι, με την πρόοδο της ταξικής πάλης, με την ισχυροποίηση της Κοινωνικής Συμμαχίας, να γίνονται ανακατατάξεις και ριζοσπαστικές διεργασίες κάτω, μέσα στο λαό, για να έρθει η στιγμή που "οι κάτω" θ' ανατρέψουν τους "επάνω", ξεπερνώντας τη μεγάλη δυσκολία του φόβου, της θυσίας, όταν καταλάβουν ότι δεν έχουν να χάσουν τίποτε παρά μόνο τις αλυσίδες τους.

Όταν ο λαός θα πάψει να παλεύει μέχρι ενός σημείου, αλλά θ' αποφασίσει να παλέψει μέχρι τέλους, γιατί, αν μείνει στο ένα σημείο, περιμένοντας να έρθει κάποιο επόμενο πάλι σημείο, τότε όλα θα έχουν χαθεί. Κι αυτό καλό είναι -σύμφωνα με την ιστορική πείρα και γνώση να το συνειδητοποιεί έγκαιρα, γιατί μετά δεν ωφελεί το "στερνή μου γνώση να σ' είχα πρώτα".

Ο Μπρεχτ δεν μίλησε μόνο κατά του ναζισμού και του πολέμου γενικά, τόλμησε να μιλήσει με την πένα του για τη συμφιλίωση και την κοινή δράση των στρατιωτών, των λαών των εμπόλεμων χωρών κατά της αστικής τάξης και των δύο χωρών.

Μας αναλύει με μαστοριά πώς οι ιμπεριαλιστές, όταν λύνουν τον ανταγωνισμό τους με τα όπλα, τότε πείθουν την εργατική τάξη, το φτωχό λαό, τους ανέργους ότι θα κερδίσουν από τη διεξαγωγή του πολέμου καθώς τότε δημιουργούνται θέσεις εργασίας στην πολεμική βιομηχανία.

Οι λαοί των εμπόλεμων χωρών θα νικήσουν και θ' απαλλαγούν από τον πόλεμο, την καταπίεση και την ανεργία, όταν χάσει η δική τους αστική τάξη, όταν τελικά την ανατρέψουν και οικοδομήσουν τη δική τους κοινωνία.

Ο στρατευμένος στον αγώνα Μπρεχτ επέδειξε μοναδικό θάρρος. Θάρρος να βάλει την πολιτική στην τέχνη, την πολιτική ως αναπόσπαστο στοιχείο της τέχνης και το αντίθετο.

Όπως ο ίδιος έλεγε "για την τέχνη το να είναι κανείς ακομμάτιστος σημαίνει μονάχα ότι ανήκει στην παράταξη που κρατά τα ηνία της εξουσίας".

Αυτοί που τον κατέκριναν, το έκαναν όχι για το ίδιο το γεγονός της σχέσης της πολιτικής με την τέχνη, αλλά γιατί ήταν εχθροί της πάλης για το σοσιαλισμό-κομμουνισμό, δεν ανέχονταν απόψεις που ξεσκέπαζαν, π.χ., τη σχέση της αστικής εξουσίας με το φασισμό, την άποψη του για τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης, τη μαχητική υπεράσπιση της Σοβιετικής Ένωσης κλπ.

Ενώ στο θέατρο έβλεπε και το στοιχείο της ψυχαγωγίας, της διασκέδασης, κατάφερε να συνδυάσει σωστά αυτό το στοιχείο με το προσκλητήριο του κοινωνικού και πολιτικού αγώνα κατά του ιμπεριαλιστικού πολέμου, για την απελευθέρωση του ανθρώπου από κάθε μορφή εκμετάλλευσης, με πυρήνα την ταξική πάλη και τις σχέσεις καπιταλιστικής ιδιοκτησίας - εξουσίας.

Έδειξε την ανάγκη της αποφυγής της σχηματοποίησης της τέχνης, αναζητούσε συνεχώς εκείνες τις καλλιτεχνικές μορφές που ανταποκρίνονται καλύτερα, που ταιριάζουν στο λαϊκό περιεχόμενο ανάλογα με τις ανάγκες της πραγματικότητας.

Απέβλεπε το λαϊκό να ταυτίζεται με υψηλό πνευματικό περιεχόμενο και μορφή. Μεγάλο δίδαγμα, υπόδειγμα, κάλεσμα και ταυτόχρονα πρόκληση για όλες τις μορφές τέχνης σήμερα.

Έδειχνε όλες τις αντιφάσεις που χαρακτηρίζουν την ανθρώπινη προσωπικότητα, τη βασανιστική πορεία συνειδητοποίησης, τις παλινδρομήσεις και ταλαντεύσεις που αποκρυσταλλώνονται στη συμπεριφορά των ανθρώπων, των ηρώων του που ήταν καθημερινοί.

Μέσα από την αντιφατική στάση των ανθρώπων αναδεικνύει τις αντικειμενικές κοινωνικές σχέσεις που καθορίζουν κι επιδρούν σε συμπεριφορές, ενώ την ίδια ώρα αναδεικνύει τον προσωρινό χαρακτήρα αυτών των αντικειμενικών παραγόντων, καθώς ζούσε σε εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, που, παρά τις εξωτερικές διαφοροποιήσεις, είναι και η δική μας εποχή.

Διαβάζοντας και παρακολουθώντας κανείς έργα του Μπρεχτ, είναι βέβαιο ότι θα κατανοήσει πολύ καλύτερα το σήμερα, τις αιτίες των προβλημάτων του που αποκρύβονται, κι έτσι θα πάρει θάρρος, κουράγιο, αυτοπεποίθηση, ακόμα κι αυτός που διστάζει θα συνειδητοποιήσει ότι αυτός ο κόσμος όχι μόνο πρέπει, αλλά και μπορεί ν' αλλάξει.

Αλλά και ο κατασταλαγμένος κομμουνιστής θα βρει ιδέες και μηνύματα, συμπεράσματα και διδάγματα επίκαιρα κι ευκολομεταχείριστα όπλα για το λαό, όπως έλεγε ο ίδιος ο μεγάλος επαναστάτης δραματουργός, Μπέρτολτ Μπρεχτ. Μα πιο πολύ θα διδαχτεί, και μέσα από την τέχνη, τη σπουδαία αυτή μέθοδο ανάλυσης και παρέμβασης στην πραγματικότητα, το διαλεκτικό και ιστορικό υλισμό.

Ιδιαίτερα αυτό χρειάζεται στους δύσκολους καιρούς. Όμως, όπως έγραφε κι ο Μπρεχτ στον "Κύκλο με την Κιμωλία": "...Κάποτε, αλλάζουν οι καιροί. Και οι ελπίδες των λαών ξεσπάνε".

Ο αγώνας του Μπρεχτ για τη χειραφέτηση και προετοιμασία του υποκειμενικού παράγοντα που θα πραγματοποιήσει την κοινωνική αλλαγή, δίνει στο έργο του αξία ανεκτίμητη και μια επικαιρότητα που συχνά αιφνιδιάζει, ειδικά στη σημερινή συγκυρία των αντεπαναστατικών ανατροπών, όπου όλα τα σφυριά χτυπούν στο ότι η υπόθεση της κοινωνικής απελευθέρωσης έκλεισε τάχα οριστικά, ενώ κάθε αντίθετη άποψη κατακεραυνώνεται ως αναχρονιστική, ξεπερασμένη και στην καλύτερη περίπτωση ουτοπική.

Όπως μπορεί να παρατηρήσει κανείς, ξεφυλλίζοντας την έκδοση, το συνέδριο συνοδεύτηκε μ’ ένα πλούσιο πρόγραμμα πολιτιστικών δραστηριοτήτων -κινηματογραφικών προβολών, συναυλιών και θεατρικών παραστάσεων- που έδωσαν μια εικόνα του έργου του Μπρεχτ, ακόμη και ενός άγνωστου στην Ελλάδα μέρους του.

Και αυτό γιατί στόχος του συνεδρίου, επομένως και της έκδοσης, δεν ήταν να ερμηνευθεί ο Μπρεχτ, αλλά να εξηγηθεί.

Υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις δύο αυτές έννοιες.

Ερμηνεία σημαίνει ανασκευή, υποκειμενική διόρθωση, άρνηση τελικά του έργου όπως είναι.

Εξήγηση σημαίνει συνεπής εκλαΐκευση των νοημάτων, της μορφής, των πολιτικών, ιδεολογικών, αισθητικών ιδανικών και μεθόδων του δημιουργού.

Άλλωστε, το έργο του Μπρεχτ δεν επιτρέπει αυθαίρετες ερμηνείες.

Ο ίδιος με διάφορες αφορμές αντικρούει κατηγορηματικά όλους εκείνους που υποστηρίζουν ότι το "ανοιχτό τέλος" στα έργα του, η παρουσίαση περισσότερο της σύγκρουσης αντί της επίλυσης των αντιφάσεων, χωράει κάθε είδους απάντηση.

Τα έργα του φρόντιζε, όπως γράφει, να μην είναι μονοσήμαντα, να μην αποφεύγουν δηλαδή την ανάδειξη των αντιφάσεων, αλλά ούτε και διφορούμενα.

Ο θεατής στο τέλος τους δεν έχει παρά να διαλέξει στρατόπεδο: Το συμβιβασμό με την καπιταλιστική βαρβαρότητα ή τη δράση για την ανατροπή της.

Με λίγα λόγια, η έκδοση δεν αποτελεί μια ακαδημαϊκή προσέγγιση για λιγοστούς μυημένους.

Ο ρόλος της είναι αυτός "του οργανωτή, του προπαγανδιστή και του παραστάτη στον επαναστάτη δημιουργό".

Έτσι απευθύνεται στον καθένα, προπαντός όμως απευθύνεται στην εργατική τάξη και τα άλλα καταπιεσμένα στρώματα, γιατί σε αυτούς το έργο του Μπρεχτ είναι κάτι περισσότερο από χρήσιμο. Είναι πολύτιμο.

Η έκδοση αυτή, που μαζί με το περιοδικό "Θέματα Παιδείας" αποτελούν τα μεγαλύτερα αφιερώματα στη χώρα μας για το μεγαλοφυή δημιουργό, φιλοδοξεί λοιπόν να διευρύνει τον κύκλο εκείνων που θα μπορούν να επωφεληθούν στο μέγιστο από την μπρεχτική δημιουργία, συμμετέχοντας όχι απλά με τις αισθήσεις, αλλά με ακέραιο τον ψυχισμό τους στην απόλαυσή της.

Δεν είναι όμως απλά η ποσότητα που κάνει το αφιέρωμα αυτό να διαφέρει από τα περισσότερα που έχουν πραγματοποιηθεί στη χώρα μας για τον Μπρεχτ.

Το σημαντικότερο είναι ότι από τους εισηγητές έχει καταβληθεί προσπάθεια μαρξιστικής προσέγγισης στο έργο του Μπρεχτ, χρησιμοποιείται δηλαδή η μεθοδολογία που απαιτεί το ίδιο το αντικείμενο της μελέτης.

Μια προσέγγιση που τείνει να εκλείψει στις μέρες μας, με πολλούς από τους παλιότερα συνεπείς μελετητές του Μπρεχτ να αναδιπλώνονται και να αυτοαναιρούνται μέσα στο κλίμα της διεθνούς αρτηριοσκλήρωσης που συνοδεύει την υποχώρηση του κομμουνιστικού κινήματος.

Αγαπητοί φίλοι,

Εκ μέρους της ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας θέλουμε να ευχαριστήσουμε τον Θάνο Μικρούτσικο και όλους τους συντελεστές της σημερινής εκδήλωσης και σας υποσχόμαστε ότι θα κάνουμε προσπάθεια και στην πόλη μας να δώσουμε συνέχεια στη διάδοση όλου του καλλιτεχνικού έργου του Μπέρτολτ Μπρεχτ».